Türkiye’deki akarsular ve döküldükleri denizler. Karadeniz, Ege Denizi,
Akdeniz ve Marmara Denizine hangi akarsular dökülür?
Ülkemizden kaynağını
alan akarsuların büyük çoğunluğu, yurdumuzu çevreleyen denizlere dökülür.
Denize ulaşamayan akarsular da iç kısımlarda kapalı havzalar oluştururlar. Bazı
akarsular ise kaynağını ülkemizden almasına rağmen ülkemiz sınırları dışındaki
göl ve denizlere dökülür.
1. Karadeniz’e dökülen
akarsular
Sakarya nehri: İç Batı
Anadolu’da bulunan Murat Dağından kaynağını alır. İç Anadolu’ya doğru bir yay
çizdikten sonra batıya yönelir. Bilecik yakınlarında kuzeye yönelir ve
Karadeniz’e dökülür.
Bartın çayı: Küre Dağlarından
kaynağını alır. Bartın civarında geniş bir alüvyal yatak içerisinden geçer ve Karadeniz’e
ulaşır.
Filyos (Yenice)
çayı: Köroğlu Dağlarından kaynağını alır. En önemli kolları Araç, Devrek, Ulusu
ve Mudurnu suyudur. Bu kollar Devrek’in doğusunda birleşir ve Filyos çayı
ismini alarak Karadeniz’e dökülür.
Kızılırmak: Sivas’taki
Kızıldağ’dan doğar. Birçok kolu vardır. Sivas’tan geçerek iç Anadolu’da geniş
bir yay çizer, iç Anadolu platolarını derin vadilerle parçalar. Daha sonra
kuzeye doğru yönelir. Kuzey Anadolu çöküntü hendeklerine ulaşır. Bafra ovasını
oluşturduktan sonra Karadeniz’e dökülür.
Yeşilırmak: Kaynağını Sivas
yakınlarındaki Köse-dağ’dan alır. Doğu batı doğrultusunda bir müddet akar.
Amasya’nın güneyinde Çekerek ve Kelkit çayları ile birleşerek kuzeye yönelir.
Canik Dağlarını geçtikten sonra Çarşamba civarında büyük bir delta oluşturup
Karadeniz’e ulaşır.
Çoruh nehri: Mescit ve Kaçkar
Dağlarından kaynağını alır. Gürcistan sınırları içinde (Batum civarında)
Karadeniz’e ‘dökülür.
2. Marmara denizine
dökülen akarsular
Susurluk çayı: Marmara denizine
dökülen en büyük ve en önemli akarsudur. Kaynağını iç Batı Anadolu’daki Şaphane
dağlarından alır. Uludağ’dan kaynaklanan Nilüfer çayını da alarak Marmara
denizine ulaşır.
3. Ege denizine dökülen
akarsular
Meriç nehri: Bulgaristan’dan
kaynağını alır. Türkiye-Yunanistan sınırı boyunca uzanır. Ergene çayı ile t
birleşerek Enez körfezine dökülür.
Bakırçay: Madra Dağlarının
doğusundan kaynağını aldıktan sonra Bakırçay grabeni boyunca akar ve Çandarlı
körfezinin kuzeyinde Ege denizine ulaşır.
Gediz Nehri: Kaynağını
Kütahya’daki Murat Dağından alır. Demirci dağlarından kaynaklanan birçok kolla
birleşerek Gediz grabenine yerleşir. Manisa ve Dumanlı dağlarını bir boğazla
geçerek izmir körfezinin kuzeyinde denize ulaşır.
Küçük Menderes: Bozdağlardan
kaynağını alır. Aynı adı taşıyan çöküntü hendeğinde akarak Kuşadası körfezinin
kuzeyinde Ege Denizine dökülür.
4. Akdeniz’e dökülen
akarsular
Dalaman çayı: Kaynağını
Yeşilgöl Dağından alır. Kuzeye doğru akar ve Acıpayam ovasını sular. Daha sonra
güneye yönelerek Fethiye körfezinin batısında Akdeniz’e dökülür.
Aksu: Eğirdir Gölü ve
Davras Dağından kaynağını alan Aksu, karstik sahalardan geçerek Antalya
körfezinde denize dökülür.
Manavgat çayı: Akdağ’dan kaynağını alan Manavgat çayı, karstik sahalardaki yer altı kaynakları ile beslenir. Manavgat civarında şelale yaptıktan sonra Antalya körfezinin doğusunda Akdeniz’e dökülür.
Manavgat çayı: Akdağ’dan kaynağını alan Manavgat çayı, karstik sahalardaki yer altı kaynakları ile beslenir. Manavgat civarında şelale yaptıktan sonra Antalya körfezinin doğusunda Akdeniz’e dökülür.
Göksu: Kaynağını Geyik
Dağlarından ve Taşeli platosunun batısından alır. Kanyon vadilerde akarak,
delta oluşturur ve Silifke kıyılarında denize dökülür.
Seyhan nehri: Tahtalı
Dağlarından kaynaklanan Göksu ile Uzunyayla’dan kaynaklanan Zamantı suyu
birleşerek Seyhan nehrini oluşturur. Ceyhan nehri ile birlikte Çukurova
deltasını meydana getirir ve Mersin körfezinin doğusunda denize dökülür.
Ceyhan nehri: Binboğa ve
Tahtalı Dağlarından kaynağını alarak Elbistan havzasına ulaşır. Engizek
Dağlarını geçtikten sonra Aksu ile birleşir. Nur Dağlarının kuzey kesimini de
yararak Çukurova’ya ulaşır ve iskenderun körfezinin batı kıyılarında denize
dökülür.
Asi nehri: Kaynağını
Suriye’den alan Asi nehri bir süre Türkiye – Suriye sınırında akar. Daha sonra,
Amik ovasının güneyinde bir yay çizerek Samandağı civarında Akdeniz’e dökülür.
5. Basra körfezine dökülen
akarsular
Fırat nehri: Karasu ve Murat
ırmaklarının birleşmesiyle oluşmuştur. Bu birleşmeden sonra Fırat ismini alır.
Güneydoğu Toroslar’ı ve Güneydoğu Anadolu platolarını derin vadilerle parçalar.
Suriye ve Irak topraklarını geçtikten sonra Dicle ile birleşir. Daha sonra
Basra körfezine dökülür.
Dicle nehri: Bitlis
Dağlarının güneyinden kaynağını alır. Diyarbakır havzasında Botan ve Batman
çayları ile birleşir. Cizre’den sonra Türkiye – Suriye sınırını oluşturur. Irak
topraklarına geçer. Fırat ile birleşerek Basra körfezine dökülür.
6. Hazar denizine dökülen
akarsular
Aras nehri: Palandöken,
Kargapazarı ve Bingöl Dağlarından kaynağını alır. Doğu batı yönündeki tektonik
oluğu takip ederek Iğdır ovasına ulaşır. Burda Çıldır gölünden kaynaklanan
Arpaçay ile birleşir. Buradan ülkemizi terk ederek Hazar Denizine dökülür.
Kura nehri: Allahuekber ve Yalnızçam
Dağlarından kaynağını alır. Ardahan ovasını geçtikten sonra Gürcistan
topraklarına, oradan da Azerbaycan’a geçer. Aras ile birleşerek Hazar denizine
dökülür.
|
Akarsu
|
uzunluğu (km)
|
Yüz ölçümü (km2)
|
|
Meriç
|
281
|
14 560
|
|
Susurluk
|
321
|
23 765
|
|
Gediz
|
401
|
17110
|
|
Küçük Menderes
|
175
|
7 165
|
|
Büyük Menderes
|
584
|
24 903
|
|
Sakarya
|
824
|
56 504
|
|
Yeşilırmak
|
519
|
36 129
|
|
Kızılırmak
|
1355
|
78 646
|
|
Seyhan
|
560
|
20 731
|
|
Asi
|
380
|
10 885
|
|
Ceyhan
|
509
|
21 222
|
|
Fırat
|
2800
|
120 917
|
|
Çoruh
|
466
|
19 984
|
|
Aras
|
584
|
27 548
|
|
Dicle
|
1900
|
51 489
|