MADDENİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ
Doğada birbirindenden farklı sayısız miktarda madde vardır. Kütle ve hacim maddelerin, ölçülebilen ortak özellikleridir. Maddelerin kendine özgü özellikleri de vardır. Maddelerin rengi, kokusu, tadıve şekli birbirinden ayrı olabilir. Tadına, kokusuna ve şekline bakarak ayırt edebileceğimiz meaddeler vardır. Limonun tadı ve portakalın tadı birbirinden farklıdır. Tuz ve şekeri birbirinden ayırtetmek için tadına bakılabilir. Ancak her maddeyi tanımak ve diğerlerinden ayırmak için tadına, rengine, kokusuna ve şekline bakmak yeterli değildir. Ayrıca her maddeyi koklamak veya tatmak tehlikelide olabilir.
Ayırt Edici Özellik: Maddeleri tanımayı ve diğerlerinden ayırmayı sağlayan özelliklere, ayırt edici özellikler adı verilir. Ayırt edici özellikler her madde için farklı farklı değerler alır. Kaynama Noktası, Erime Noktası ve Donma noktası ile yoğunluk maddenin ayırt edici özelliklerinden bazılarıdır.
A.Erime ve Donma Noktası:
Erime: Katı bir maddenin ısı alarak sıvı hale geçmesine erime denir.
Bir katı maddeye ısı verildiğinde, maddenin sıcaklığında belirli bir değere kadar artış olur. Daha sonra madde sıvı hale geçene kadar sıcaklık sabit kalır. Sabit kalan bu sıcaklığa maddenin erime sıcaklığı adı verilir.
Donma: Sıvı haldeki bir maddenin soğuyarak katı hale geçmesine donma denir. Bir saf maddenin erimeye başladığı sıcaklıkla, donmaya başladığı sıcaklık aynıdır.Örneğin; su 0 Co ta donar, buz ise aynı sıcaklıkta erir. Maddeler hangi sıcaklıkta eriyorsa, sıvı halide aynı sıcaklıkta donar. Donma süresince sıcaklık sabit kalır.Maddelerin erime ve donma sıcaklıklarının bilinmesi, onların kullanılmasını kolaylaştırır.
B.Kaynama Noktası:
Yoğuşma: Gaz haldeki bir maddenin ısı kaybederek sıvı hale geçmesine yoğuşma denir. Isıtılan sıvıların sıcaklıkları, kaynama başlayıncaya kadar artar. Su,ısıtılırken sıcaklığı 100 C oluncaya kadar sıcaklığı artar. Su ısıtılmaya devam edildiğinde sıcaklıkta artış olmaz. Bu sıcaklığa kaynama sıcaklığı denir. Bu durumda suyun kaynama sıcaklığının 100 C0 olduğu anlaşılır.
Sıvıların kaynamaya başladığı sıcaklıklar farklıdır. Etil alkol,aseton ve eter gibi saf sıvıların kendine özgü kaynama sıcaklıkları vardır. Örneğin eter 64 C’ta kaynar. Sıvıları kaynama sıcaklıklarına bakarak ayırt edebiliriz.
| SAF MADDE |
Erime ve Donma
sıcaklığı (C)
|
Kaynama ve
yoğuşmasıcaklığı
|
| Etil alkol | -117 | 78.4 |
| Civa | -39 | 356 |
| Su | 0 | 100 |
| Naftalin | 80 | 218 |
| Kükürt | 119 | 445 |
| Kurşun | 327 | 1950 |
| Bakır | 1084 | 2595 |
| Demir | 1535 | 2861 |