Buharlaşma ve Yoğuşma
Maddelerin hal değişimlerinin yukarıdaki resimde gösterildiği gibi adlandırıldığını görmüştük. Şimdi buradaki olayları daha yakından inceleyelim.
Elimize kolonya döktüğümüzde serinlik hissederiz. Bunun sebebini hiç düşündünüz mü?
Kolonyayı elimize döktüğümüzde bir süre sonra kaybolduğunu görürüz. Maddelerin ısı etkisi ile hal değiştirdiğini biliyoruz. Ayrıca sıcaklığı yüksek olan maddeden sıcaklığı düşük olan maddeye doğru ısı geçişi olur. Elimiz kolonyadan daha sıcak olduğu için kolonyaya ısı vererek onu buharlaştırır. Bu sayede elimiz ısı verdiği için soğur, kolonya da ısı alarak gaz hale geçer.
Sıvı maddelerin ısı alarak gaz hale geçmesine buharlaşma denir.
Mutfakta yemek pişerken camların buğulandığını görürüz. Pişen yemekten çıkan buharlar, cama temas edince, cam soğuk olduğu için ısı vererek sıvı hale geçer.
Gaz maddelerin ısı vererek sıvı hale geçmesine yoğuşma denir.
Çamaşırlarımızı hangi sıcaklıkta olursa olsun balkona astığımızda kuruduğunu görürüz. Ya da hava ne kadar soğuk olursa olsun, bir yere dökülen suyun bir süre sonra yok olduğunu görürüz. Öyleyse sıcaklık ne olursa olsun buharlaşma gerçekleşir. Sıvılar her sıcaklıkta buharlaşır. Ancak sıcaklık derecesine göre buharlaşma hızı değişir. Çamaşırları yazın balkona astığımızda daha hızlı kururken kışın daha yavaş kururlar.
KAYNAMA
Ocağa koyduğumuz bir tencere suyun ısı aldıkça buharlaştığını görürüz. Ancak bir süre sonra kabarcıklar oluşmaya başlar. Bu kabarcıklar hızlı bir şekilde oluşuyorsa su kaynıyordur. Yani hızlı buharlaşmaya kaynama denir. Kaynama süresince sıcaklık sabit kalır.
Sıvılar hızlı buharlaşınca kaynar. Ancak bütün sıvıların belirli bir kaynama sıcaklıklar vardır. Örneğin suyun kaynama sıcaklığını ölçmek için ocağa koyduğumuz su dolu tencerenin içine bir termometre koyabiliriz. Su ısı aldıkça termometredeki değer artar. Su kaynamaya başladığında ise termometre 100 oC'yi gösterir. Burada önemli olan diğer bir nokta ise su kaynadığı sürece sıcaklığın değişmediğidir. Bu deneyi nerede yaparsak yapalım sonuç değişmez. Saf bir madde olan su yaklaşık 100 oC'de kaynar.
Su gibi diğer saf sıvıların da belirli bir kaynama sıcaklıkları vardır. Örneğin kolonyanın kaynama sıcaklığı 78oC, asetonun kaynama sıcaklığı 56 oC'dir. Bütün saf sıvıların kaynama sıcaklıkları birbirinden farklıdır. Bu nedenle kaynama sıcaklığı saf maddeler için ayırt edici bir özelliktir.
Görüldüğü gibi saf maddeler belirli sıcaklıklarda kaynar. Saf olmayan maddelerin ise kaynama sıcaklıkları sabit değildir. Örneğin saf su 100 oC'de kaynarken içine tuz atıldığı zaman kaynama sıcaklığı yükselir.